LIKUSAEN WEBIKU- ALAS AU HUN - FOHO KUDA AMETAN RAI MANUS & LIKUSAEN SAN BALI ALAS-FATUBERELIU

NAIN LIKUSAEN ka LIKISA TUIR ISTÓRIA ALAS AU HUN - RAI MANUS, MANUFAHI, TIMOR-LESTE

Tuir istória husi Alas Auhun, Raimanus, Manufahi, Timor-Leste nian, NAIN LIKUSAEN iha relasaun ho ULAR SAMA KOKO, ULAR FOHO RAI NAIN, BEI NAIN LAFAEK no BEI NAI LORO LETEN - MAROMAK OAN LORO TIRIS - LAKAN OAN ROMAN OAN - LORO TOLU BABULU TOLU.

Na'in Loro Tiris Maromak Oan tun ho nia kuda iha Foho Kuda Ametan Rai Manus hodi kaben ho Loro Feto Kmesak ne'ebé oan ba Loro Tiris Babulu Loro Tolu Babulu Tolu. Loro Tolu Babulu Tolu nia rate tolu iha Foho Kuda Ametan Rai Manus, Alas, Manufahi.

NAIN SAMA KOKO nia istória iha ligasaun ho Rai foin fahe malu ho Tasi ka Bee, nune'e, Ular Sama Koko lori nia ain hodi sama koko ba Rai hodi hatene katak rai ne'e to'os no maran ona ka seidauk. Nune'e mak mosu naran Sama Koko ne'e.

NAIN SAMA KOKO

Bainhira Rai ne'e maran ona no iha fatin ba ema atu moris no hela, Nain Rai Leten ka Liurai Manas ka Manus sa'e liuhusi Au Betun ba kaer naok Nain Loro Leten nian oan feto no kaben ho nia. Nain Feto Loro Leten ne'e oan feto mesak ida de'it. Nain Feto Loro Leten ne'e nia simbólu mak manu FALUR no manu falur ne'e tolun ida de'it, ne'ebé hatudu katak LORO OAN ne'e ida de'it, la barak. Nain Feto Loro Leten ho Nain Rai Leten ka Liurai Manas ka Manus nia oan feto mesak ne'e ikus mai hola fali Nain Loro Leten nia oan Nain Asa Ai-Sorun ne'ebé tun ho nia kuda iha Foho Kuda Ametan Rai Manus, Alas Auhun, Manufahi, Timor-Leste. Nain Feto Mesak ne'e ho Nain Asa Ai-Sorun nia oan mak Loro Tolu Babulu Tolu.

NAIN FETO MANU FALUR

Istória ne'e mós haktuir tan katak iha tempu rai ka mundu ne'e hahú, rai sei nakukun, balada sira sei fuik no si'ak, ai-horis sira sei ran no rai sei ko'alia, mosu funu entre Nain Loro Leten, Maromak Oan LORO TIRIS, LAKAN OAN ROMAN OAN liuhusi nia oan na'in tolu LORO TOLU BABULU TOLU ho Nain Rai Leten, FOHO RAI NAIN no mós hasoru balada fuik no si'ak sira ne'e, hodi halo ai-horis la ran tan no rai la ko'alia tan. Iha funu ne'e, LORO TOLU BABULU lori ASU BARAK ka ASU WA'IN no BANIN. Nune'e, ikus mai termu, Timor-Leste adota termu eroi ho ASUWAIN.

Bainhira NAIN RAI LETEN lakon funu, NAIN SAMA KOKO no FOHO RAI NAIN fila sai husi Rai no fila-an ka LIKIS-A (dalen ka lian Tokodede) sai ema hodi simu ukun husi LORO TOLU BABULU TOLU hodi ukun Rai Maran nu'udr Liurai Rai Maran nian no BEI NAIN LAFAEK simu ukun hodi ukun Bee no Tasi nu'udar Liurai Bee no Tasi.

NAIN LIKUSAEN FOHO RAI NAIN

BEI NAIN LAFAEK

Depoisde funu, LORO TOLU BABULU TOLU la'o hale'u Timor, tama sai lisan, leo no dalen oinoin hodi kria relasaun amizade ka HABELU no ikus mai mosu termu BELU ka BELUN.

Istória no mitolojia sira ne'e iha ligasaun ho istória kriasaun Lelehan ho Rai tuir fiar no lisan Timor nian. Lia na'in hosi Uma Lisan Ina Ama Loro Ai Da Tahubein , Nai Baltazar da Costa Douttel, haktuir katak istória no mitolojia Timor nian tuir versaun Alas Au Hun, Manufahi, Timor-Leste nian, iha dalas ka faze. Dalas sira ne'e hanesan tuir mai ne'e:
Dalas Dahuluk: Maromak halo Lalehan ho Rai, Rai sei Tahu Wen no Rai sei Maha Wen;
Dalas Daruak: Nai Maromak halo ema dahuluk Bei Lera ho nia fen kaben; hodi haketak Rai Maran hosi Tasi no haketak Lalehan hosi Rai;
Dalas Datoluk: Rai Maran ne'ebé Maromak haketak sei hanesan Manu Matan Bua Klaut, sei hanesan Malus Tahan Bua Baluk;
Dalas Dahaat: Maromak halo ema Tubu Lake Rai Sa'e Lake Rai; Tubu Mosu Lemorai Sa'e Mosu Lemorai;
Dalas Dalima: Maromak hatun kastigu ka maldisaun ho Udan Ahin han motuk rai, bei sira tun ba Tasi no bainhira ahi beta ka mate sira sa'e fali ba rai maran;
Dalas Daneen: Halo to'os Kukun, hanesan Jardin Eden, tuir mitolojia Judeu sira nian;
Dalas Dahitu: Funu entre bei sira Loro Leten no bei Sira Rai Oan;
Dalas Dawalu: Maromak hatun maldisaun ka kastigu ho Udan Fatuk hodi harahun rai maran ne'ebé ikus mai mosu Rai Timor ne'ebé mai hosi bei nai feto Lafaek no mosu Baur ka Arkuiris nu'udar sinál katak Maromak nia kastigu hotu ona;
Dalas Dasia: Maromak Oan, Lakaan Oan Loro Tiris Rai Klaran tun mai ukun ema, ukun rai, ukun tasi, ukun fatuk, ukun ai no ukun balada sira.
Dalas Sanulu: Maromak haraikan tan fali maldisaun ho Tasi Sa'e no mosu tan Baur ka Arquiris hodi hatudu katak Maromak ikus liu hatun maldisaun ba mundu.
Dalas Sanulu Resin Ida: Bei Liurai Rai Maran tun ba Tasi hodi ukun Tasi;
Dalas Sanulu Resin Rua: Imgrante sira mai hosi Arabe, India, Xina ho Malaiu ka Malaka hodi kontribui ba harii no haforsa reinadu sira nia ukun; sira halakon ukun Loro no haboot ukun Liurai nian.
Dalas Sanulu Resin Tolu: Kolonial Europeu, liuliu Portugal no Olanda sama ain no ukunn Rai Timor;
Dalas Sanulu Resin Haat: Tempu ba ukun rasik an.

Informasaun detallu bele asesu ba iha Grupu FB Loro Ai Da nai Baltazar nian.